Specjalna strefa ekonomiczna jako biegun wzrostu (ujęcie teoretyczne)
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.302.2Słowa kluczowe:
bieguny wzrostu, rozwój lokalny, rozwój regionalny, specjalne strefy ekonomiczneAbstrakt
Z uwagi na to, że specjalne strefy ekonomiczne (SSE) działają w Polsce od 20 lat, to zasadne jest ustalenie, czy mogą one tworzyć układy przestrzenne, które przekształcają się w bieguny wzrostu regionalnego. Dlatego celem artykułu jest wyjaśnienie w świetle teorii rozwoju lokalnego, regionalnego, prawidłowości dotyczących powstawania biegunów wzrostu w oparciu o specjalne strefy ekonomiczne wraz ze wskazaniem skutków ich funkcjonowania z punktu widzenia zagospodarowania przestrzeni ekonomicznej. Jako metodę badawczą zastosowano studia literatury przedmiotu. W wyniku przeprowadzonej analizy ustalono, że strefa ekonomiczna może być przyczynkiem do powstania układów przestrzennych wskutek napływu inwestorów zainteresowanych maksymalizacją korzyści zewnętrznych z lokalizacji w sąsiedztwie innych przedsiębiorstw. W krótkim terminie w miejscu powstania strefy wzrost gospodarczy jest zdynamizowany wskutek działania mechanizmów mnożnikowych. W dłuższym okresie, w konsekwencji powiązań tworzonych z podmiotami spoza strefy, efekty te są rozprzestrzeniane i prowadzą do rozwoju w skali regionalnej.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Ambroziak, A.A. (2009). Krajowa pomoc regionalna w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Błachut, J. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne w obszarach strategicznej interwencji. Architektura.Czasopismo Techniczne, 1–A/2011, 108(10).
Chodakowska, J. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne jako konkurencyjny instrument interwencjonizmu gospodarczego. Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconomica, 243, 19–33.
Churski, P. (2011). Obszary wzrostu i obszary stagnacji gospodarczej w Polsce – kontekst teoretyczny. W: P. Churski (red.). Zróżnicowania regionalne w Polsce. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 248, 9–43.
Cieślewicz, W. (2009). Regionalna pomoc publiczna jako instrument aktywizacji gospodarczej – przypadek specjalnych stref ekonomicznych w Polsce. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 15, 318–330.
Czempas, J. (2013). Działalność specjalnych stref ekonomicznych. Wiadomości Statystyczne, 6, 53–70.
Deloitte (2009) (2016, 14 stycznia). Strefy wzrostu? Specjalne strefy ekonomiczne – opinie przedsiębiorców. Pozyskano z www.deloitte.pl
Domański, B. (2001). Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski. Prawidłowości rozmieszczenia, uwarunkowania i skutki. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej.
Domański, B. (2008). Mechanizmy terytorialne różnicowania inwestycji kapitałowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Domański, B., Gwosdz, K. (2005). Dziesięć lat doświadczeń pierwszej polskiej specjalnej strefy ekonomicznej. Mielec 1995–2005. Kraków: Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.
Durski, A. (1998). Strefy uprzywilejowane w gospodarce światowej. Sprawy Międzynarodowe, 10, 93–104.
Friedmann, J. (1956). Locational aspects of economic development. Land Economics, 32, 213–227.
Golik, D., Kątnik-Prokop, J. (2014). Funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicznych w Polsce. Studia Ekonomiczne. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny, 180–193.
Gorzelak, G. (2000). Przedmowa. W: E. Kryńska (red.). Polskie specjalne strefy ekonomiczne – zamierzenia i efekty. Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego, 9–11.
Grzeszczak, J. (1999): Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej. Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
Haywood, R.C. (2004). Economic Realities and Free Trade Zones. Colorado: World Export Processing Zones Association, The Flagstaff Institute.
Hirschman, A.O. (1958). The Strategy of Economic Development. New Haven, CT/London: Yale University Press.
Jarczewski, W. (2007). Specjalne strefy ekonomiczne w gminach. Samorząd Terytorialny, 7–8, 89–96.
Kisiel, R., Lizińska, W. (2008). Specjalne strefy ekonomiczne jako instrument polityki regionalnej na przykładzie Warmińsko-Mazurskiej Strefy Ekonomicznej. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego.
Kisiel, R., Lizińska, W. (2012). Efektywność pomocy publicznej w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Kolczyński, M. (2010). Funkcjonowanie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w świetle koncepcji strategicznego rozwoju regionu. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 67–80.
Kozaczka, M. (2008). Specjalne strefy ekonomiczne. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
KPMG (2011) (2015, 20 września). Specjalne strefy ekonomiczne. KPMG w Polsce. Pozyskano z www.kpmg.pl
Kryńska, E. (red.) (2000). Polskie specjalne strefy ekonomiczne – zamierzenia i efekty. Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego.
Krzemiński, P. (2009). Specjalne strefy ekonomiczne jako stymulator przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość– Edukacja, 5, 218–227.
Kubin, T. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne jako forma pomocy przedsiębiorstwom ze strony państwa. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 7–36.
Kulikowska, A. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne impulsem rozwoju regionalnego. Studia i Materiały Miscellanes Oeconomicace, 14, 149–158.
Lang, J. (1997). Z rozważań nad pojęciem interesu w prawie administracyjnym. Przegląd Prawa i Administracji, 38.
Liszkowska, J. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne w procesie kształtowania kapitału ludzkiego. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 199–212.
Lizińska, W., Kisiel, R. (2008). Specjalne strefy ekonomiczne jako instrument polityki regionalnej (na przykładzie Warmińsko-Mazurskiej Strefy Ekonomicznej). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego.
Lizińska, W., Marks-Bielska, R. (2013). Rola pomocy publicznej w specjalnych strefach ekonomicznych jako czynnika kształtującego klimat inwestycyjny. Studia Ekonomiczne, 2(62), 92–105.
Miłaszewicz, D. (2011). Specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzie modernizacji gospodarki. W: Wybrane problemy modernizacji gospodarki. Zeszyty Naukowe Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 22.
Mokrzyc, M. (1998). Funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicznych w Polsce. Gospodarka Narodowa, 8–9.
Molle, W., Cappellin, R. (1988). Regional impact of Community policies. Avebury: Aldershot.
Myrdal, G. (1957). Economic Theory and Underdeveloped Regions. New York: Harper & Row.
Namyślak, B. (2004). Kapitał zagraniczny w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 7, 25–30.
Nazarczuk, J.M. (2012). Efektywność pomocy publicznej udzielonej w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce. W: R. Kisiel, W. Lizińska (red.). Efektywność pomocy publicznej w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Nazarczuk, J.M., Kisiel, R. (2013). Postrzeganie pomocy publicznej w SSE jako instrumentu pozyskiwania bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Ekonomia XLIV, 1, 7–16, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/AUNC_ECON.2013.001
Odrobina, A. (2010). Rola lokalnych systemów produkcyjnych w rozwoju regionalnym na przykładzie Francji. Zeszyty Naukowe, 826. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny.
Ofiarska, M. (2000). Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce. Zagadnienia publicznoprawne. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Pastusiak, R. (2011). Specjalne strefy ekonomiczne jako stymulator rozwoju gospodarczego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Pastusiak, R., Keller, J. (2014). Wpływ specjalnych stref ekonomicznych na gospodarkę Polski. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 65, 29–39.
Perroux, F. (1950). Economic Space, Theory and Applications. Quartely Journal of Economics, 64(1).
Pilarska, C. (2009). Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Przybyła, K. (2010). Wpływ specjalnych stref ekonomicznych na kształtowanie się bazy ekonomicznej miast. Wrocław: Uniwersytet Przyrodniczy.
Singa Boyenge, J.P. (2007). ILO database on export processing zones (revised). Geneva: Working Paper.
Siudak, P. (2013). Negatywne efekty towarzyszące tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów uprzywilejowanych na przykładzie polskich specjalnych stref ekonomicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 321, 124–135.
Siudak, P., Wątorek, B. (2011). Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce w latach 1995–2009. Monografia. Legnica: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona.
Smith, D. (1966). A theoretical framework for geographical studies of industrial location. Economic Geography, 42, 95–113.
Szczebiot-Knoblauch, L., Lizińska, W., Kisiel, R. (2014). Intensywność technologiczna inwestycji i efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 166, 194–204.
The World Bank (2008). Special Economic Zones Performance, Lessons Learned, and Implications for Zone Development. Washington: The Office of the Publisher The World Bank.
Typa, M., Czernecki, M., Kryjom, P. (2012). Przedsiębiorcze przewagi konkurencyjne jako zjawisko przestrzenne. W: H. Godlewska-Majkowska (red.). Atrakcyjność inwestycyjna jako źródło przedsiębiorczych przewag konkurencyjnych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, 318–330.
Wiszczun, E. (2010). Oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych (SSE) na rozwój społeczny i gospodarczy regionu. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 51–66.
Wojnicka, E., Tarkowski, M., Klimczak, P. (2005) (2016, 26 czerwca). Przestrzenne i regionalne zróżnicowanie ośrodków wzrostu. Polaryzacja a wyrównywanie szans rozwojowych. Przesłanki dla kształtowania polityki regionalnej państwa. Gdynia–Rzeszów. Pozyskano z www.nsrr.gov.pl
Wojnicka-Sycz, E. (2013). Model terytorialnego bieguna wzrostu jako systemu czynników rozwojowych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Wojtasik, W. (2010). Wpływ Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na restrukturyzację i rozwój województwa śląskiego. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 81–98.
Wolski, A. (2010). Szanse i zagrożenia rozwoju społeczności lokalnych w warunkach funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 99–116.
Zasępa, B. (2010). Efekty i skutki oddziaływania specjalnych stref ekonomicznych w obszarze rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem katowickiej SSE. W: M. Kolczyński, W. Wojtasik (red.). Innowacyjne i społeczne oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych i klastrów w Polsce. Katowice: Towarzystwo Inicjatyw Naukowych, 117–134.
Zioło, Z. (2011). Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w strukturze regionu – zarys modelu. W: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 20. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, Katedra Teorii Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych, Katedra Ekonomiki i Zarządzania, 26–46.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
