Turystyka i pomoc rozwojowa a poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego w państwach Południa o niekorzystnym położeniu geograficznym oraz najsłabiej rozwiniętych
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.333.9Słowa kluczowe:
Południe, pomoc rozwojowa, turystyka międzynarodowaAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest zbadanie stopnia znaczenia eksportu produktu turystycznego i pomocy rozwojowej oraz poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego w 83 państwach (Globalnego) Południa, spośród których wyróżniono państwa o tzw. niekorzystnym położeniu geograficznym oraz najsłabiej rozwinięte. Stopień znaczenia eksportu produktu turystycznego (nasycenia gospodarki turystyką) wyznaczono w oparciu o skonstruowany na potrzeby badania wskaźnik eksportu produktu turystycznego w gospodarce (WEPTG). Stopień znaczenia pomocy rozwojowej wyliczono przy zastosowaniu (skonstruowanego na potrzeby badania) wskaźnika pomocy rozwojowej w gospodarce (WPRG). Za wyznacznik poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego przyjęto wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) i jego miernik cząstkowy zamożność (dochód narodowy brutto per capita). Przeprowadzone analizy wykazały, że rozwój gospodarki turystycznej i związany z nią eksport produktu turystycznego był większy i bardziej znaczący dla procesów pobudzenia rozwoju w państwach o wyższym jego poziomie. W przypadkach zaś niskiego poziomu rozwoju większe znaczenie (i wyższe wpływy) były z pomocy rozwojowej. Dalsza analiza potwierdziła, że zjawisko „monokultury turystycznej” jest charakterystyczne tylko dla podgrupy małych, rozwijających się gospodarek wyspiarskich. Natomiast „monokultura pomocowa” występuje nie tylko w części małych państw wyspiarskich, ale również w niektórych państwach z grupy o większym potencjale rozwojowym. Za zjawisko niosące ze sobą większe zagrożenie z perspektywy rozwojowej uznano drugie z nich. Wyniki badania stanowią argument w dyskusji nad oceną proeksportowej specjalizacji turystycznej, przemawiający na jej korzyść.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Bank Światowy (2018). Pozyskano z https://data.worldbank.org/ Bartkowiak, R. (2013). Ekonomia rozwoju. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Bertram, G. (2006). Introduction: The MIRAB model in the twenty-first century. Asia Pacific Viewpoint, 47(1), 1–13.
Bertram, G., Watters, R.F. (1984). New Zealand and its Small Island Neighbours: A Review of New Zealand Policy Toward the Cook Islands, Niue, Tokelau, Kiribati and Tuvalu. Wellington: Institute of Policy Studies, Victoria University of Wellington.
Bertram, G., Watters, R.F. (1985). The MIRAB Economy in South Pacific Microstates. Pacific Viewpoint, 26(3), 497–519.
Bertram, G., Watters, R.F. (1986). The MIRAB Process: Earlier Analysis in Context. Pacific Viewpoint, 27(1), 47–59.
Budnikowski, A. (2017). Ekonomia międzynarodowa. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Czaplicka, K. (2007). Wzrost i rozwój gospodarczy w krajach rozwijających się. W: R. Piasecki (red.). Ekonomia rozwoju. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Dudziński, J. (1986). Najsłabiej rozwinięte kraje Trzeciego Świata. Szczecin: Wydawnictwo Glob.
Dudziński, J. (1992). Położenie geograficzne jako bariera rozwoju ekonomicznego. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Easterly, W. (2006). The White Man’s Burden. Why the West’s Efforts to Aid the Rest Have Done so Much Ill and so Little Good. Oxford: Oxford University Press.
Encontre, P. (2004). SIDS as a category: adopting criteria would enhance credibility. W: Is a special treatment of small island developing States possible? UNCTAD.
Faye, M.L., McArthur, J.W., Sachs, J.D., Snow, T. (2004). Challenges Facing Landlocked Developing Countries. Journal of Human Development, 5(1), 31–68.
Garbicz, M. (2012). Problemy rozwoju i zacofania ekonomicznego. Dlaczego jedne kraje są biedne, podczas gdy inne są bogate? Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer Business.
Giezgała, J. (1969, 1977). Turystyka w gospodarce narodowej. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Hein, P. (2004). Small island developing States: origin of the category and definition issues. W: Is a special treatment of small island developing States possible? UNCTAD.
Jasiński, M. (2010). Teoria zależności od ścieżki a małe gospodarki wyspiarskie. Zeszyty Naukowe Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, 28, 52–72.
Jasiński, M. (2017a). Aspekty monokulturowe pomocowej choroby holenderskiej. Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Studia i Prace, 3(31), 151–167.
Jasiński, M. (2017b). Modele rozwoju gospodarczego a poziom rozwoju społecznego i zamożności w małych państwach wyspiarskich na świecie. Studia i Prace. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 49(2), 317–333.
Jasiński, M. (2017c). Poziom rozwoju społecznego i zamożności a pomoc rozwojowa i przekazy w państwach o niekorzystnym położeniu geograficznym. W: J. Szlachta, M. Zaleska, K. Żukrowska, R. Towalski (red.). Społeczny kontekst ekonomii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Jasiński, M. (2018a). Kirgiski syndrom MIRAB. Studia i Prace. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 53(2), 37–52.
Jasiński, M. (2018b). Nasycenie gospodarki turystyką a poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego w małych rozwijających się państwach wyspiarskich. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 32(2), 311–324.
Jasiński, M., Górska, A. (2018). Turystyka, eksport towarowy, pomoc rozwojowa i przekazy jako narzędzia przełamania stagnacji społeczno-gospodarczej w państwach Globalnego Południa o niekorzystnym położeniu geograficznym oraz najsłabiej rozwiniętych. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 18(4), 199–208.
Jaszkiewicz, M., Latoszek, E. (2013). Polityka rozwojowa Unii Europejskiej. Geneza, ewolucja, zasady funkcjonowania. W: E. Latoszek, M. Proczek (red.). Polityka rozwojowa. Rola organizacji międzynarodowych w zwalczaniu ubóstwa na świecie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Jędrusik, M. (2003). Trzy modele kolonizacji turystycznej na przykładzie archipelagów mórz ciepłych. Przegląd Geograficzny, 1(75), 81–100.
Kachniewska, M., Niezgoda, A., Pawlicz, A. (2012). Globalizacja i internacjonalizacja działalności turystycznej. W: M. Kachniewska, E. Nawrocka, A. Niezgoda, A. Pawlicz (red.). Rynek turystyczny. Ekonomiczne zagadnienia turystyki. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Business.
Landes, D.S. (2007). Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Leszczyński, A. (2016). Eksperymenty na biednych. Polityczny, moralny i ekonomicznych spór o to, jak pomagać skutecznie. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
McElroy, J.L. (2006). Small island tourist economies across the life cycle. Asia Pacific Viewpoint, 47(1), 61–77.
McElroy, J.L., Parry, C.E. (2010). The characteristics of small island tourist economics. Tourism and Hospitality, 10, 315–328.
Mirkowska-Ostatek, M. (2013). Oficjalna pomoc rozwojowa jako czynnik eliminujący skalę ubóstwa w państwach Trzeciego Świata. W: E. Latoszek, M. Proczek (red.). Polityka rozwojowa. Rola organizacji międzynarodowych w zwalczaniu ubóstwa na świecie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Moyo, D. (2009). Dead Aid. Why Aid Is Not Working and How There Is a Better Way for Africa. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Piasecki, R. (2003). Rozwój gospodarczy a globalizacja. Ekonomia rozwoju w zderzeniu z rzeczywistością. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Piasecki, R. (2007). Ewolucja teorii rozwoju gospodarczego krajów biednych. W: R. Piasecki (red.). Ekonomia rozwoju. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Rodrik, D. (2002). Institutions, Integration, and Geography: In Search of the Deep Determinants of Economic Growth. Pozyskano z https://wcfia.harvard.edu/publications/institutions-integration- and-geography-search-deep-determinants-economic-growth
Rodrik, D., Subramanian, A. (2003). The Primacy of Institutions (and what this does and does not mean). Finance & Development, 40(2), 31–34.
Sen, A. (2002). Rozwój i wolność. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
UNCTAD (1973). Proceedings of the United Nations Conference on Trade and Development Third Session. Santiago de Chile, 13 April to 21 May 1972. Volume I. Report and Annexes. New York: United Nations.
UNCTAD (2010). In-depth evaluation of UNCTAD’s technical cooperation activities dedicated to least developed countries, landlocked developing countries, small island developing states and other structurally weak, vulnerable and small economies.
UNCTAD (2018). Pozyskano z https://unctad.org/ UNDP (2018). Human Development Indices and Indicators. 2018 Statistical Update.
Wodejko, S. (1989). Ruch przyjazdowy z zachodu do wybranych państw socjalistycznych jako wyraz luki na europejskim rynku turystycznym. Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.
Wodejko, S. (1998). Ekonomiczne zagadnienia turystyki. Warszawa: Wyższa Szkoła Handlu i Prawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
