Przegląd problematyki wskaźników dotyczących kondycji ekonomicznej miast w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.332.5Słowa kluczowe:
ekonomika miast, metoda wskaźnikowa, Polska, statystyka publicznaAbstrakt
Studia porównawcze kondycji gospodarek miast niosą ze sobą wiele wyzwań, związanych m.in. z problemem dostępności adekwatnych danych i trafności wykorzystywanych wskaźników empirycznych i inferencyjnych. Niniej-szy artykuł ma na celu krytyczną analizę wskaźników stosowanych w porównawczych studiach poziomu rozwoju gospodarczego miast prowadzonych w Polsce. Dokonany przegląd ujawnia dużą różnorodność stosowanych przez autorów miar i występowanie kilku odmiennych perspektyw analitycznych. Zaobserwowana praktyka badawcza umożliwia postawienie tezy, że przyjęcie takiego a nie innego rozwiązania metodycznego jest z jednej strony determinowane dostępnością danych w statystyce publicznej, z drugiej zaś wynika z profesjonalnych przekonań autorów analizowanych badań co do cech składających się na obraz kondycji ekonomicznej miast oraz z różnej determinacji co do pozyskiwania alternatywnych miar w stosunku do tych zbieranych przez Główny Urząd Statystyczny. Do głównych wyzwań badawczych zaliczono słabą dostępność danych odnoszących się do wymiaru strukturalnego, poziomu innowacyjności i kondycji finansowej gospodarek miejskich. Wskazano działania, które mogłyby przyczynić się do rozwiązania zidentyfikowanych problemów. Należą do nich: zwiększenie współpracy i partnerstw publiczno-publicznych, wzmocnienie roli regionalnych obserwatoriów rozwoju regionalnego oraz przyjęcie metodologii opracowywania i zbierania danych, które trafnie odpowiadałyby na potrzeby diagnostyczne zmieniającej się kondycji gospodarek miejskich.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Acs, Z., Parsons, W., Tracy, S. (2008). High-impact firms: gazelles revisited. Small Business Research Summary, 328.
Arrow, K. (1962). The economic implications of learning by doing. Review of Economic Studies, 29, 155– 173.
Audretsch, D., Thurik, A. (2001). What’s New about the New Economy? Sources of Growth in the Managed and Entrepreneurial Economies. Industrial and Corporate Change, 10(1), 267–315. doi: 10.1093/icc/10.1.267
Bąk, A. (2018). Analiza porównawcza wybranych metod porządkowania liniowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 508, 19–28. doi: 10.15611/ pn.2018.508.02
Barringer, B.B., Jones, F.F., Neubaum, D.O. (2005). A quantitative content analysis of the characteristics of rapid-growth firms and their founders. Journal of Business Venturing, 20.
Beatty, C., Fothergill, S., Powell, R. (2007). Twenty years on: has the economy of the UK coalfields recovered? Environment and Planning A, 39(7), 1654–1675.
K. Gwosdz, G. Micek, A. Sobala-Gwosdz, A. Świgost Biernacki, W., Dej, M., Domański, B., Działek, J., Gwosdz, K., Guzik, R., Huculak, M., Janas, K., Jarczewski, W., Sobala-Gwosdz, A. (2012). Znaczenie projektów realizowanych w ramach RPO WP dla rozwoju miast województwa podkarpackiego. Rzeszów: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego.
Binda, A. (2016). Zbiory danych podatkowych z Izby Skarbowej jako źródło wiedzy o województwie. Kraków: Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego, Departament Polityki Regionalnej, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.
Birch, D.L. (1981). Who creates jobs?. The Public Interest, 65, 3–14.
Bunge, M. (1981). Development indicators. Social Indicators Research, 9, 369–385.
Bunge, M. (2006). Chasing reality: strife over realism. Toronto: University of Toronto Press.
Chojnicki, Z. (1988). Koncepcja terytorialnego systemu społecznego. Przegląd Geograficzny, 60(4), 491–510.
Chojnicki, Z., Czyż, T. (1991). Zróżnicowanie przestrzenne poziomu i warunków życia ludności. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk, 153.
Christaller, W. (1933). Die zentralen Orte in Süddeutschland: Eine ökonomischgeographische Untersuchung über die Gesetzmässigkeit der Verbreitung und Entckwiklung der Siedlungen mit städtischen Funktionen. Jena: Gustav Fischer Verlag.
Churski, P. (2012). Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce – wyzwania dla polskiej polityki spójności po 2013 r. Wyzwania polityki regionalnej. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 27, 27–40.
Churski, P. (red.) (2014). The social and economic growth vs. the emergence of economic growth and stagnation areas. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Churski, P., Hauke, J. (2012). Statistical tools used in the identification of growth and stagnation areas – methods and empirical examples. W: 52-nd European Congress of Regional Science Association International, 4-th Central European Regional Science Conference, Regions and Motion. Breaking the Path. Abstracts. Bratysława, 74.
Coenen, L., Moodysson, J., Martin, H. (2015). Path Renewal in Old Industrial Regions: Possibilities and Limitations for Regional Innovation Policy. Regional Studies, 49(5), 850–865.
Colomb, C. (2007; 2019, 4 stycznia). Making connections: transforming people and places in Erope.
Case study of Roubaix, Lille (France). URBED & the Joseph Rowntree Foundation. Pozyskano z http://media.urbed.coop.ccc.cdn.faelix.net/sites/default/files/Case%20Study%20of%20 Roubaix%20Lille.pdf
Czyż, T. (2017). Methodological problems in the design of indicators in social sciences with the focus on socio-economic geography. Studia Regionalia, 50, 49–61. doi: 10.12657/ studreg-50-03
Dej, M. (red.) (2016). Raport o stanie miast. Rozwój gospodarczy. Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
Domański, R. (1996). Zasady geografii społeczno-ekonomicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Domański, R. (red.) (1999). The competitiveness of regions in the Polish and European Perspective. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Domański, R. (2017). Złożoność przestrzeni ekonomicznej. Studia Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego, 178, 47–73.
Domański, R. (2018). Mechanizmy rozwoju przestrzeni ekonomicznej w kontekście debaty nad obszarami metropolitalnymi. Próba teoretycznej rekonstrukcji. Studia Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego, 186, 30–50.
Domański, B., Noworól, A. (red.) (2010). Małopolskie miasta – funkcje, potencjał i trendy rozwojowe. Kraków: Małopolskie Obserwatorium Rozwoju.
Drobniak, A. (2015). Koncepcja urban resilience: narzędzie strategicznej diagnozy i monitoringu miast. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77(1).
Drobniak, A. (2017). Nowe sektory gospodarki w rozwoju miasta – hybrydyzacja rozwoju. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Dziemianowicz, W. (2005). Ranking atrakcyjności inwestycyjnej miast Polski – refleksje po czterech edycjach badań. Prace i Studia Geograficzne, 35, 109–127.
Dziemianowicz, W., Charkiewicz, J. (red.) (2016). Miasta województwa podkarpackiego – perspektywy rozwoju. Szczecin: Wydawnictwo volumina pl Daniel Krzanowski.
Dziemianowicz, W., Szlachta, J., Szmigiel-Rawska, K. (red.) (2011). Subregionalne bieguny wzrostu w Polsce. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Eckhardt, J.T., Shane, S.A. (2011). Industry changes in technology and complementary assets and the creation of high-growth firms. Journal of Business Venturing, 26.
Eurostat (2016). Eurostat indicators on High-tech industry and knowledge-intensive services (htec). Pozyskano z http://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/DE/htec_esms.htm
Eurostat (2017). Methodological manual on city statistics. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Gadziński, J., Męczyński, M. (2011). Territorial diagnosis of competitiveness of urban areas in Poland. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Gierańczyk, W., Ryczkowski, M. (2018). Public Statistics Resources as a Source for Research in Geography of Industry. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 32(4), 240–251. doi: 10.24917/20801653.324.15
Górecki, J. (red.). (2018). Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce. Warszawa: Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych (ABSL).
Górecki, J., Gwosdz, K., Jarzębiński, M., Rotter-Jarzębińska, K., Fiedeń, Ł., Sobala-Gwosdz, A., Domańska, M., Świgost, A., Puchalski, Ł., Małochleb, K. (2019). Potencjał miast średnich w Polsce dla lokalizacji inwestycji BPO/SSC/IT/R&D. Raport przygotowany przez Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych (ABSL) dla Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju w ramach projektu Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) – Pakiet dla miast średnich.
Grabher, G. (1993). The Weakness of Strong Ties; the lock-in in regional development in the Ruhr Area. W: G. Grabher (red.). The embedded firm. On the socioeconomics of industrial networks. London–New York: Routlege, 255–277.
Guzik, R., Biernacki, W., Działek, J., Gwosdz, K., Kocaj, A., Kołoś, A., Panecka-Niepsuj, M., Sobala- -Gwosdz, A., Sykała, Ł., Wiedermann, K. (2015). Analiza relacji funkcjonalno-przestrzennych między ośrodkami miejskimi i ich otoczeniem w województwie pomorskim. Gdańsk: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Gwosdz, K. (2014). Pomiędzy starą a nową ścieżką rozwojową: mechanizmy ewolucji struktury gospodarczej i przestrzennej regionu tradycyjnego przemysłu na przykładzie konurbacji katowickiej po 1989 roku. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej.
Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A. (2012). Struktura funkcjonalna i powiązania miast konurbacji katowickiej po dwóch dekadach restrukturyzacji. Przegląd Geograficzny, 84(4), 483–507.
Jacobs, J. (1969). The economy of cities. New York: Vintage Books.
Jacobs, J. (2017). Wielkie małe plany. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Kaleta, A., Zuzańska-Żyśko, E., Haberla, M., Wołczek, P., Kotlinski, A., Kaleta, M. (2014). Program Rozwoju Gospodarczego Metropolii „SILESIA” do 2025 r. Katowice: Metropolia Silesia.
Kauffman Index of Startup Activity (2017). Kansas City: Ewing Marion Kauffman Foundation.
Kemeny, T., Storper, M. (2015). Is Specialization Good for Regional Economic Development? Regional Studies, 49(6), 1003–1018.
Klasik, A. (2008). Aktywność przedsiębiorcza i konkurencyjność ekonomiczna miast w procesie restrukturyzacji aglomeracji miejskiej. Podstawy koncepcyjno-metodologiczne. Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach, 1.
Klasik, A. (red.) (2001). Konkurencyjność miast i regionów a przedsiębiorczość i przemiany strukturalne. Katowice: Akademia Ekonomiczna.
Komornicki, T. (2003). Przestrzenne zróżnicowanie międzynarodowych powiązań społeczno- gospodarczych w Polsce. Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 190.
Komornicki, T. (2006). Eksport w ujęciu regionalnym jako miernik rozwoju przemysłu. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 8, 167–178.
Konecka-Szydłowska, B. (2012). Zróżnicowanie małych miast województwa wielkopolskiego ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. W: J. Słodczyk, E. Szafranek (red.). Studia miejskie, 8, 133–144.
Korzeniak, G. (red.). (2014). Małe i średnie miasta w policentrycznym rozwoju Polski. Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
Kubejko-Polańska, E. (2015). Przemiany potencjału i funkcji gospodarczych dawnych ośrodków monokultury przemysłowej Regionu Wschodniego w latach 1999–2009. W: A. Klasik (red.). Badania miejskie i regionalne. Potencjały rozwojowe oraz kierunki przemian w miastach i regionach. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 88–115.
Kurniewicz, A., Swianiewicz, P. (2016). Ból fantomowy czy realna strata? Wpływ utraty statusu stolicy województwa na rozwój gospodarczy i miejsce w hierarchii systemu osadniczego. Prace i Studia Geograficzne, 61(2), 25–50.
Longhi, C., Musolesi, A. (2007). European cities in the process of economic integration: towards structural convergence. Ann Reg Sci, 41. doi: 10.1007/s00168-006-0104-4
Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego (2019, 7 stycznia). Pozyskano z https:// www.obserwatorium.malopolska.pl/
Marshall, A. (1920). Principles of Economics. London: MacMillan.
Masik, G. (2019). Sektory gospodarcze w badaniach odporności ekonomicznej regionów. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 33(1), 117–129. doi: 10.24917/20801653.331.9.
Marshall, A. (1920). Principles of Economics. London: MacMillan.
Micek, G. (2017). Bliskość geograficzna przedsiębiorstw zaawansowanego przemysłu i usług a przepływy wiedzy. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nowak, S. (1965). Metody badań socjologicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Romer, P. (1990). European cities in the process of economic integration: towards structural convergence. Ann Reg Sci, 98(5), 71–102.
Schmidt, S. (2015). Balancing the spatial localisation ‘Tilt’: Knowledge spillovers in processes of knowledge-intensive services. Geoforum, 65, 374–386.
Schumpeter, J. (2017). The Theory Of Economic Development. An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. New York: Routledge.
Siłka, P. (2010). Przykład indeksu potencjału innowacyjnego dla wybranych miast Polski. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 15, 185–196.
Simme, J., Martin, R. (2009). The Economic Resilience of Regions: Towards an Evolutionary Approach. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 1–17.
Sobala-Gwosdz, A. (red.) (2010). Badanie trendów rozwojowych w województwie śląskim poprzez wyznaczenie ośrodków wzrostu i obszarów stagnacji. Bielsko-Biała: Strada Konsulting.
Sobala-Gwosdz, A. (2016a). Distribution and dynamics of development of small and medium-sized enterprises as a method of determining the growth centres. Example of podkarpackie region. Studia Regionalia, 47, 37–50.
Sobala-Gwosdz, A. (2016b). Gazele biznesu jako probierz poziomu rozwoju gospodarczego aktualnych i potencjalnych ośrodków wzrostu w województwie podkarpackim. Annales UMCS Sectio B, 71(2), 207–221.
Sokołowski, D. (2008). Baza ekonomiczna w większych miastach w Polsce w okresie transformacji systemowej. Przegląd Geograficzny, 80(2), 245–264.
Stiglitz, J., Sen, A., Fitoussi, J-P. (2017). Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress.
Swianiewicz, P. (2007). Nadwyżka operacyjna. Wspólnota, 15.
Śleszyński, P. (2007). Gospodarcze funkcje kontrolne w przestrzeni Polski. Prace Geograficzne. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk.
Śleszyński, P. (2016). Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego.
Śleszyński, P. (2017). Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Przegląd Geograficzny, 89(4), 565–593.
Świgost, A. (2017). Approaches towards social deprivation: Reviewing measurement methods. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 38, 131–141. doi: 10.1515/bog-2017-0039.
Taleb, N.N. (2013). Antykruchość. O rzeczach, którym służą wstrząsy. Warszawa: Kurhaus.
The 2018 Silicon Valley Index, People. Economy. Society. Place. Governance (2019, 7 stycznia). Silicon Valley Institute for Regional Studies.
Thurik, A.R., Stam, E., Audretsch, D.B. (2013). The rise of the entrepreneurial economy and the future of dynamic capitalism. Technovation, 33, 302–310.
Wiedermann, K., Uliszak, R., Semczuk, M. (2016). Lokomotywy w rozwoju społeczno-gospodarczym miast. W: M. Dej (red.). Raport o stanie polskich miast. Rozwój gospodarczy. Kraków: Instytut Rozwoju Miast, 63–97.
Wiewióra, M. (2008). Wpływ nadwyżki operacyjnej budżetu na kondycję finansową jednostki samorządu terytorialnego. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa, 86, 143–152.
Wojnicka, E. (2008). Dochody osób i podmiotów prawnych na poziomie lokalnym w województwie podkarpackim i lubelskim. Barometr Regionalny, 2(12), 11–23.
Zöpel, Ch. (2011). Zagłębie Ruhry i Górny Śląsk w sieci metropolii europejskich. Aglomeracje przemysłowe jako metropolitalne obszary miejskie. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
