Wpływ kryzysu gospodarczego na politykę klimatyczną Unii Europejskiej i jej konsekwencje dla polskiego przemysłu energetycznego oraz zagospodarowania przestrzennego Polski

Abstrakt

Regulacje klimatyczne Unii Europejskiej obciążają polską energetykę w sposób nieproporcjonalny do innych państw, głównie ze względu na dominację węgla w strukturze paliw zużywanych do produkcji energii w Polsce. Skutki globalnego kryzysu gospodarczego, wywołanego w 2007 roku w USA mogą zmienić kształt polityki klimatycznej w Europie, a tym samym przyczynić się do zmian kierunków rozwoju polskiego przemysłu energetycznego i zagospodarowania przestrzennego kraju. Niniejszy artykuł stanowi próbę projekcji konsekwencji prowadzenia polityki energetycznej przez Polskę na sytuację polskiego przemysłu energetycznego oraz stan zagospodarowania przestrzennego kraju. W artykule rozpatrzono trzy możliwe warianty dotyczące kształtu przyszłej polityki energetycznej dla Polski: 1) kontynuację aktualnej polityki, 2) jej złagodzenie, 3) jej zaostrzenie. Kontynuacja obecnej polityki klimatycznej w ciągu najbliższych lat sprawi, że udział węgla w strukturze paliwowej polskiej elektroenergetyki ulegnie zmniejszeniu. Nastąpi wzrost roli odnawialnych źródeł energii (OZE), a niemal połowa tego typu energii będzie wytwarzana przez energetykę wiatrową, głównie ze względu na relatywnie dogodne w tym względzie warunki geograficzne Polski. Dla zapewnienia efektywnego działania nowych instalacji istnieje potrzeba rozbudowy infrastruktury energetycznej, w szczególności sieci przesyłowych wewnątrz kraju oraz łączących go z państwami sąsiednimi: Niemcami, Słowacją, Litwą i Ukrainą. Powinna nastąpić także integracja ze skandynawskimi systemami energetycznymi. W sytuacji złagodzenia polityki klimatycznej Unii Europejskiej w obliczu kryzysu ekonomicznego kosztowne inwestycje redukujące emisję CO2 zostaną odroczone. Wówczas pewna jest dominacja węgla kamiennego i brunatnego w strukturze zużycia paliw w polskiej energetyce, z uwagi na jego względnie niski koszt oraz wysoką wydajność energetyczną. Elektrownie węglowe będą osiągać wysokie wyniki finansowe. Elektrownie gazowe będą stosowane głównie jako wsparcie w okresach szczytowych zużycia energii. Produkcja energii z OZE, biomasy oraz biogazu nie będzie wymuszana. Energetyka jądrowa nie będzie proponowana. W sytuacji zaostrzenia polityki klimatycznej polski sektor węglowy będzie wypierany przez inne źródła energii, w szczególności przez odnawialne. Do osiągnięcia tego efektu przyczynią się uregulowania prawne poprawiające atrakcyjność inwestowania w instalacje wykorzystujące OZE, przy jednoczesnym obniżeniu rentowności elektrowni konwencjonalnych poprzez rosnące ceny uprawnień do emisji CO2, np. zatwierdzenie planu Komisji Europejskiej w sprawie tzw. blackloadingu, wejście do polskiego porządku prawnego tzw. małego trójpaku energetycznego oraz projektu tzw. dużego trójpaku energetycznego. Polityka dekarbonizacji będzie sprzyjała rozwojowi energetyki jądrowej oraz produkcji energii z OZE. Zbyt restrykcyjna polityka klimatyczna w polskich realiach może doprowadzić do degradacji gospodarki, ponieważ wzrost cen energii wpłynie na wzrost kosztów działalności większości przedsiębiorstw. Z drugiej jednak strony, pod pewnymi warunkami stworzonymi przez odpowiednie prawa i instytucje, alokacja zasobów w sektorach technologii niskoemisyjnych może spowodować rozwój innowacji, wzrost gospodarczy i powstawanie nowych miejsc pracy, m.in. w sektorze produkcji urządzeń dla sektora energetycznego, w firmach budowlano-montażowych, w rolnictwie energetycznym, w obszarze pozyskiwania i przetwarzania biomasy i paliw. Dekarbonizacja może okazać się korzystna dopiero w dalekiej przyszłości. Nadchodząca roczna prezydencja Polski w międzynarodowej konwencji klimatycznej może stać się poważnym impulsem do wzmocnienia polskiego stanowiska oraz szansą na przeforsowanie regulacji korzystnych dla polskiego przemysłu energetycznego.