Przemysł w strukturze funkcjonalnej małych miast województwa małopolskiego

Abstrakt

W dobie tercjalizacji i gospodarki postindustrialnej rodzą się pytania nie tylko o efektywność rozwoju małych ośrodków miejskich wyłącznie na bazie funkcji usługowych, lecz także o potrzebę i możliwości reindustrializacji miast. Klasyczne podejście do badań funkcjonalnych, wykorzystujące struktury pracujących i analizę zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, pokazują, że w województwie małopolskim w latach 1973–2023 i w XXI w. struktura funkcjonalna miast ulegała zasadniczej zmianie. Celem pracy jest diagnoza współczesnej roli przemysłu w strukturze funkcjonalnej małych miast województwa małopolskie‑ go, przedstawienie zmian w zakresie struktury pracujących oraz działalności gospodarczej oraz wskazanie tendencji rozwojowych funkcji przemysłowej w kontekście obowiązujących strategii rozwoju małych miast. W części metodycznej wykorzystano tradycyjną metodę wyznaczania struktury funkcjonalnej, opracowaną przez M. Jerczyńskiego (1977). Omówiono również obecną strukturę funkcjonalną, opierając się na danych dotyczących liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON w podziale na działy i sekcje. Ważną częścią prowadzonych badań była szczegółowa analiza obowiązujących strategii rozwoju małych miast w odniesieniu do przemysłu. Jak wskazują wyniki badań, zaobserwowano marginalizację roli przemysłu w strukturze pracujących, co znalazło odzwierciedlenie w braku miast o przemysłowej, a nawet przemysłowo‑usługowej dominacji funkcjonalnej. Wcześniejsze badania (Kwiatek‑Sołtys, 2017) pokazały, że wyższa pozycja małych miast w rankingu poziomu społeczno‑gospodarczego jest charakterystyczna dla ośrodków, w których funkcje przemysłowe są rozwijane w różnego rodzaju specjalnych strefach działalności gospodarczej, w tym specjalnych strefach ekonomicznych położonych w obszarach metropolitalnych. Spośród analizowanych strategii miast małych w województwie małopolskim jedynie pięć zawierało bezpośrednie odniesienia do przemysłu. Większość z nich dotyczyła wspierania nowych stref przemysłowych i inwestycyjnych, a także tworzenia warunków do rozwoju przemysłu, w tym technologii przyszłości. Pozostałe gminy skupiały się głównie na zwiększeniu aktywności gospodarczej, co mimo potencjalnych powiązań nie zawsze przekłada się na konkretne wsparcie dla sektora przemysłowego. Przeprowadzona analiza ujawnia więc brak jednolitego podejścia do przemysłu w strategiach rozwoju.