Problematyka związków przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem w badaniach przedsiębiorczości wiejskiej
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.374.5Słowa kluczowe:
działalność gospodarcza, miejsce, obszar wiejski, model przedsiębiorczości wiejskiej, przedsiębiorca, przedsiębiorczość wiejska, wieśAbstrakt
W ostatnim czasie przedsiębiorczość wiejska stała się bardzo popularnym tematem badawczym, zarówno w polskiej, jak i w zagranicznej literaturze przedmiotu. Zauważalny jest jednak brak ujęć koncepcyjno‑metodologicznych, szczególnie w odniesieniu do nowego sposobu pojmowania terminu „przedsiębiorczość wiejska” przy jednoczesnej nadreprezentacji ujęć w duchu pozytywistycznym. W związku z powyższym w artykule położono nacisk na przedstawienie wyników badań odnoszących się do analizy literatury przedmiotu dotyczącej problematyki przedsiębiorczości wiejskiej, zwłaszcza w zakresie współczesnego sposobu jej rozumienia oraz metod badania. Artykuł ma charakter teoretyczno‑ metodologiczny i powstał na bazie kwerendy literatury przedmiotu zaczerpniętej z baz danych Scopus i Web of Science. Przeprowadzona analiza pozwoliła zauważyć, że od połowy pierwszej dekady XXI w. notuje się znaczny wzrost zainteresowania problematyką przedsiębiorczości wiejskiej. Jest ona jednak inaczej interpretowana na gruntach polskim i zagranicznym, w rezultacie czego badania z tego zakresu wykazują znaczne różnice. W obliczu zmiany paradygmatu, a także zwrotu, jaki dokonał się w sposobie rozumienia przedsiębiorczości wiejskiej w literaturze światowej, w artykule zaproponowano autorski model przedsiębiorczości wiejskiej opartej na relacjach przedsiębiorca wiejski – miejsce. Choć model ten wymaga jeszcze weryfikacji empirycznej, może on być bardzo pomocnym wzorcem badawczym, przydatnym nie tylko w zrozumieniu mechanizmu funkcjonowania przedsiębiorczości wiejskiej, lecz także w określeniu czynników, które determinują jej rozwój w kontekście relacji przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem. Ponadto wnioski z pracy mają walor aplikacyjny, gdyż zaproponowany model może stanowić pomoc dla decydentów (głównie władz samorządowych, szczególnie gmin wiejskich) w formułowaniu dokumentów planistycznych i strategicznych.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Amofah, K., Saladrigues, R. (2022). Impact of attitude towards entrepreneurship education and role models on entrepreneurial intention. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 11, 36. doi: https://doi.org/10.1186/s13731-022-00197-5
Anderson, A.R. (2000). The protean entrepreneur: the entrepreneurial process as fitting self and circumstance. Journal of Enterprising Culture, 8(3), 201–234.
Angiel, J. (2019). O potrzebie edukacji geograficznej na rzecz odnajdywania tożsamości miejsc i tworzenia ładu przestrzennego. „Czytanie” i „pisanie” krajobrazu. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 33–47.
Babb, E.M., Babb, S.V. (1992). Psychological traits of rural entrepreneurs. Journal of Socio‑Economics, 21, 353–362.
Bağış, M., Kurutkan, M.N., Kryeziu, L. (2023). Entrepreneurship Studies in Türkiye: Where are We? Where Should We Go? Analysis of International Publications. W: V. Ramadani, S. Kjosev, S., B.S. Sergi (Ed.), Entrepreneurship Development in the Balkans: Perspective from Diverse Contexts (Lab for Entrepreneurship and Development). Leeds: Emerald Publishing Limited, 275–302.
Baharuddin, G., Rahman, A.A. (2021). What is the most effective antecedent for developing entrepreneurial intention among Muslim youth in Indonesia? Entrepreneurial Business and Economics Review, 9(1), 75–88. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2021.090105
Bański, J. (2003). Pozarolniczy rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich w Polsce. Przegląd Geograficzny, 75(2), 385–401.
Bański, J. (2015). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na wsi – wybrane zagadnienia. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 102(1), 59–69.
Baumgartner, D., Schulz, T. (2013). Quantifying entrepreneurship and its impact on local economic performance: A spatial assessment in rural Switzerland. Entrepreneurship and Regional Development, 25(3–4), 225–250. doi: http://dx.doi.org/10.1080/08985626.2012.710266
Bergevoet, R.H.M., Ondersteijn, C.J.M., Saatkamp, H.W., Van Woerkum, C.M.J., Huirne, R.B.M. (2004). Entrepreneurial behaviour of Dutch dairy farmers under a milk quota system: Goals, objectives and attitudes. Agricultural Systems, 80(1), 1–21.
Bisaga, A. (2016). Zakorzenienie gospodarstw rolnych w lokalnych (regionalnych) systemach biobiznesu – uwarunkowania instytucjonalne w województwie opolskim. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(5), 17–22.
Cope, J. (2005). Researching entrepreneurship through phenomenological inquiry. International Small Business Journal, 23(2), 387–395.
Creswell, T. (2004). Place. A short introduction. Oxford: Blackwell Publishing Díaz‑ García, M.C., Jiménez‑ Moreno, J. (2010). Entrepreneurial intention: The role of gender. International Entrepreneurship and Management Journal, 6(3), 261–283. doi: https://doi.org/10.1007/s11365-008-0103-2
Duczkowska‑ Małysz, K., Małysz, J., (1993). Mikroekonomiczne uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości. W: K. Duczkowska‑ Małysz (red.), Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. W stronę wsi wielofunkcyjnej, Warszawa: PAN IRWiR, 23–42.
Dudek, M. (2011a). Przedsiębiorczość w perspektywie koncepcji zakorzenienia działania ekonomicznego. Studia Socjologiczne, 4(203), 155–175.
Dudek, M. (2011b). Rolnictwo a koncepcja zakorzenienia działania ekonomicznego. Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu. Roczniki Naukowe, XIII(2), 87–91.
Falkowski, J., Kluba, M. (2004). Uwarunkowania aktywności pozarolniczej gospodarstw rolnych w świetle badań ankietowych. W: Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich, 151–162.
Fedyszak‑ Radziejowska, B. (2000). Społeczność lokalna a rozwój przedsiębiorczości. W: M. Kłodziński, A. Rosner (red.), Rozwój przedsiębiorczości na terenach wiejskich wschodniego i zachodniego pogranicza. Warszawa: IRWiR PAN.
Fortunato, M. (2014). Supporting rural entrepreneurship: a review of conceptual developments from research to practice. Community Development, 45(4), 387–408. doi: https://doi.org/1 0.1080/15575330.2014.935795
Frederick, M., Long, C.A. (1989). Entrepreneurship theories and their use in rural development, bibliographies and literature of agriculture. Economic Research Service, US Department of Agriculture, 74.
Gaddefors, J., Anderson, A.R. (2019). Romancing the rural: Reconceptualising rural entrepreneurship as engagement with context(s). The International Journal of Entrepreneurship and Innovation, 20(3), 159–169.
Giddens, A. (1984). The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.
Gieryn, T.E. (2000). A space for place in sociology. Annual Review of Sociology, 26, 463–496.
Głodowska, A., Wach, K. (2022). Entrepreneurship research in Central and Eastern Europe: A systematic literature review and bibliometric analysis. Journal of International Studies, 15(3), 201–214. doi: https://doi.org/10.14254/2071–8330.2022/15–3/14
Granovetter, M. (1985). Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness. American Journal of Sociology, 91(3), 481–510.
Granovetter, M. (2005). The Impact of Social Structure on Economic Outcomes. Journal of Economic Perspectives, 19(1), 33–50.
Grzesiuk, K. (2015). Marka Granovettera koncepcja zakorzenienia gospodarki. W: ks. S. Fel (red.), Gospodarka osadzona społecznie. Wybrane kierunki badań w obszarze społeczno‑gospodarczym. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Halamska, M. (2016). Struktura społeczno‑ zawodowa ludności wiejskiej w Polsce i jej przestrzenne zróżnicowanie. Wieś i Rolnictwo, 1(170), 59–85.
Jack, S.L., Anderson A.R. (2002). The Effects of Embeddedness upon the Entrepreneurial Process. Journal of Business Venturing, 17(5), 467–487.
Jęczmyk, A., Maćkowiak, M. (2016). Przedsiębiorczość jako istotna cecha w tworzeniu produktów turystyki wiejskiej. Turystyka i Rozwój Regionalny, 6, 35–45.
Jędrzejczyk, D. (2001). Wprowadzenie do geografii humanistycznej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
Kalantaridis, Ch., Bika, Z. (2006). Local embeddedness and rural entrepreneurship: case study evidence from Cumbria, England. Environment and Planning, 38, 1561–1579. doi: https:// doi.org/10.1068/a3834
Kamińska, W. (2011). Pozarolnicza aktywność gospodarcza osób fizycznych na obszarach wiejskich w Polsce. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 133, 103–127.
Kamińska, W. (1996). Rozwój i przemiany struktury przestrzennej indywidualnej działalności gospodarczej w rejonie kieleckim. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego.
Kamińska, W. (2004). Przedsiębiorczość osób fizycznych na obszarach wiejskich w 2003 roku. Studia Obszarów Wiejskich, 5, 23–35.
Kata, R. (2010). Korzystanie przez rolników i przedsiębiorców wiejskich z usług bankowych – analiza preferencji i ograniczeń. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1.
Kata, R., Walenia, A. (2015). Wykluczenie finansowe rolników i przedsiębiorców wiejskich. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2, 36.
Kilar, W., Rachwał, T. (2014). Postrzeganie zakładania własnej działalności gospodarczej jako przejaw postawy przedsiębiorczej studentów kierunków nieekonomicznych. Horyzonty Wychowania, 13(28), 111–130.
Kirby, A. 2023. Exploratory Bibliometrics: Using VOSviewer as a Preliminary Research Tool. Publications, 11, 10. doi: https://doi.org/10.3390/publications11010010
Kłodziński, M., Fedyszak‑ Radziejowska, B. (2002). Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i w krajach UE. Problemy rozwoju wsi i rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN.
Kłodziński, M. (2001). Bariery i priorytety w rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie, 78, 1, 215–226.
Kłodziński, M. (2014). Przedsiębiorczość pozarolnicza na wsi w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 162(1), 97–112.
Kłodziński, M. (2015). Zagrożenia i szanse stojące przed rozwojem sektora przedsiębiorczości wiejskiej. Wieś i Rolnictwo, 167(2), 125–138.
Kłodziński, M. (2016). Bariery rozwoju obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem sektora małej i średniej przedsiębiorczości. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 167, 285–301.
Korsgaard, S., Müller, S., Tanvig, H.W. (2015). Rural entrepreneurship or entrepreneurship in the rural–between place and space. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 21(1), 5–26. doi: http://doi.org/10.1108/IJEBR-11-2013-0205
Kostetska, I. (2022). Znaczenie funkcjonowania rolniczych grup producenckich w rozwoju obszarów wiejskich Ukrainy. Przegląd Europejski, 1, 119–131.
Problematyka związków przedsiębiorcy wiejskiego z miejscem… 83 Kulawiak, A., Suliborski, A., Rachwał, T. (2022). Research on rural entrepreneurship in terms of the literature: Definition problems and selected research issues. Quaestiones Geographicae, 41(2), 7–19. doi: https://doi.org/10.2478/quageo-2022-0020
Kulawiak, A., Suliborski, A. (2023), Geograficzne ujęcie przedsiębiorczości wiejskiej – założenia kompleksowej koncepcji badań. Czasopismo Geograficzne, 94(4).
Kulawiak, A. (2022). Pozarolnicza działalność gospodarcza a rozwój społeczno‑ gospodarczy gmin wiejskich województwa łódzkiego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 18(1), 64–78.
Kwaku, A., Dziwornu, M.G., Rachwał, T., Saladrigues, R., Agyarko‑ Fosu, F. (2023). Transition from entrepreneurial education to entrepreneurial intention: a cross‑ cultural effect. Czasopismo Geograficzne / Geographical Journal, 94(3), 481–502. doi: https://doi.org/10.12657/czageo- 94-20
Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Liñán, F., Fayolle, A. (2015). A systematic literature review on entrepreneurial intentions: citation, thematic analyses, and research agenda. International Entrepreneurship and Management Journal, 11, 907–933.
Marín‑ Palacios, C. (2023), Female entrepreneurship in family business: bibliographic analysis. Journal of Family Business Management, 13(3), 552–578. doi: https://doi.org/10.1108/ JFBM-04-2022-0061
McGehee, N.G., Kim, K. (2004). Motivation for agri‑ tourism entrepreneurship. Journal of Travel Research, 43, 161–170.
Müller, S. (2013). Entrepreneurship and regional development – on the interplay between agency and contex, PhD thesis. Departament of Business Administration, Aarhus University, Aarhus.
Müller, S., Korsgaard, S. (2014), Re(sources) of opportunities: the role of spatial contex for rural entrepreneurship. Academy of Management annual Meeting, 1–5, August.
Mulltan, E., (2015). Przedsiębiorczość rolników indywidualnych w Polsce – stan i kierunki rozwoju. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo‑Humanistycznego w Siedlcach, Administracja i Zarządzanie, 34, 175–183.
Pato, L., Teixeira, A.A. (2018). Rural entrepreneurship: the tale of a rare event. Journal of Place Management and Development, 11(1), 46–59.
Pato, M.L., Teixeira, A.A. (2016). Twenty years of rural entrepreneurship: A bibliometric survey. Sociologia Ruralis, 56(1), 3–28.
Pawlik, A, Dziekański, P. (2021). Entrepreneurship as the basis for the development of rural communes in Eastern Poland. Baltic Journal of Economic Studies, 7(2), 1–11.
Płaziak, M., Rachwał, T. (2015). „Przedsiębiorczy region” – zarys koncepcji w świetle analizy roli przedsiębiorczości w krajowej strategii rozwoju regionalnego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 37–49.
Płaziak, M., Szymańska, A.I. (2015). Uwarunkowania działalności przedsiębiorców i rolników na placach targowych na przykładzie Nowej Huty. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 203– 217.
Rachwał, T. (2018). Research issues of the function of entrepreneurship in the socio‑ economic development of spatial systems in Polish economic geography. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 32(4), 149–162. doi: https://doi.org/10.24917/20801653.324.9
Rachwał, T., Wach, K. (2016). Badanie intencji przedsiębiorczych młodego pokolenia: wyniki ankietyzacji wśród studentów kierunków nieekonomicznych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 12, 405–415. doi: https://doi.org/10.24917/20833296.12.30
Rantanen, T., Pawlak, A., Toikko, T. (2015). The Significance of Social Welfare Attitudes in Young People’s Entrepreneurial Intentions. Entrepreneurial Business and Economics Review, 3(1), 43–60. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2015.030104
Reissová, A., Šimsová, J., Sonntag, R., Kučerová, K. (2020). The influence of personal characteristics on entrepreneurial intentions: International comparison. Entrepreneurial Business and Economics Review, 8(4), 29–46. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2020.080402
Richards, S.T., Bulkley, S. (2007). Agricultural entrepreneurs: The first and the forgotten? Washington, DC: The Hudson Institute.
Rosner, A. (1993). Demograficzne uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich. W: K. Duczkowska‑ Małysz (red.), Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. W stronę wsi wielofunkcyjnej, Warszawa: PAN IRWiR, 147–156.
Rosner, A. (2002). Przedsiębiorczość wiejska a lokalny rynek pracy. W: M. Kłodziński, B. Fedyszak‑Radziejowska (red.), Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i w krajach UE. Problemy rozwoju wsi i rolnictwa. Warszawa: IRWiR PAN.
Rudewicz, J., Czapliński, P. (2023). Marketing miejsc. Ujęcie przestrzenne. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Sadoń‑ Osowiecka, T. (2019). Dydaktyczne możliwości humanistycznych ujęć geografii. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 23–32.
Sikorska‑ Wolak, I. (2011). Dywersyfikacja ekonomiczna gospodarstw rolnych jako przejaw przedsiębiorczych zachowań rolników. Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 93, 29–42.
Szeląg‑ Sikora, A., Oleksy‑ Gębczyk, A. (2013). Grupy producenckie przykładem przedsiębiorczości zespołowej w rolnictwie. Zarządzanie i Finanse, 2(1), 341–351.
Szkurłat E., Hibszer, A, Piotrowska, I, Rachwał, T. (2018). Podstawa programowa geografii źródłem nauczycielskich wyzwań. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 8, 13–31.
Szkurłat, E., Hibszer, A. (2019). W stronę ujęć humanistycznych w edukacji geograficznej. Prace Komisji Edukacji Geograficznej, 9, 11–22.
Tuan, Y‑ F. (1987). Przestrzeń i miejsce. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
van Eck, N.J., Waltman, L. (2017). Citation‑ based clustering of publications using CitNetExplorer and VOSviewer. Scientometrics, 111(2), 1053–1070. doi: https://doi.org/10.1007/s11192- 017-2300-7
Wach, K., Wojciechowski, L. (2016). Entrepreneurial Intentions of Students in Poland in the View of Ajzen’s Theory of Planned Behaviour. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 83–94. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2016.040106
Walzer, N., Athiyaman, A., Hamm, G. F. (2007). Entrepreneurship and small business growth. In: N. Walzer (Ed.), Entrepreneurship and local economic development. Landham, MD: Lexington Books, 59–80.
Wannamakok, W., Chang, Y.-Y., Täks, M. (2020). The Relationship between Institutional Environments and Entrepreneurial Intention in Estonia: Mediating Roles of Desirability and Feasibility. Entrepreneurial Business and Economics Review, 8(2), 111–126. doi: https://doi.org/10.15678/EBER.2020.080206
Wójcik, M. Suliborski, A. (2021). Geografia człowieka. W poszukiwaniu pojęcia „miejsce”. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 56, 9–29. doi: https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.56s.03
Wortman, M.S., Jr. (1990). Rural entrepreneurship research: An integration into the entrepreneurship field. Agrobusiness, 6(4), 329–344.
Wyszkowska, Z. (2012). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Journal of Agribusiness and Rural Development, 3(25), 299–307.
Yang, D.T., An, M.Y. (2002). Human capital, entrepreneurship, and farm household earnings. Journal of Development Economics, 68, 65–88.
Zawisza, S. (2010). Perspektywy rozwoju grup producentów rolnych – szanse i zagrożenia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno‑ Przyrodniczego w Bydgoszczy.
Zioło, Z., Rachwał, T. (2012). Entrepreneurship in geographical research. W: P. Churski (red.), Contemporary Issues in Polish Geography. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe,135–155.
Zioło, Z. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno‑ gospodarczego układów przestrzennych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 8–23.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
