The role of the manufacturing industry in shaping the economic base and functions of urban settlements in Łódzkie Voivodeship (Poland)
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.344.4Słowa kluczowe:
economic structure and functions of settlements, functional hierarchy of settlements, industry, Łódzkie Voivodeship, Lódź region, urban economic baseAbstrakt
This research deals with the presence and potential of the manufacturing industry in the urban settlements of Łódzkie Voivodeship. Its cognitive goal is to recognise the present share of industry in the economic and functional base of those settlements that, as a result of the system transformation, underwent restructuring and deindustrialisation, and the shrinking of its economic base. The re-development of this base and functions, appropriate to the role of towns and cities in the settlement system, requires new paths and indicating them is the application objective of the research. The work is based on the theory of the economic base of settlements, using statistical and cartographic methods including ‘heat maps’ as well as ‘employment surplus’ and the Amemiya indicator. Studies have shown that both economic and industrial potential are concentrated in the urban settlements of the Łódź agglomeration but decrease especially towards the south and south-east, and that traditional sectors still dominate. Despite intensive deindustrialisation, industry still plays a significant role in the economic base and functions of most small and medium towns of the voivodeship, as well as parts of some large urban settlements. Further economic development, and the role in it of small and medium towns depends on their further industrialisation or re-industrialisation, while of large and medium urban centres - on knowledge-based services.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Amemiya, E.C. (1963). Measurement of economic differentiation. Journal of Regional Science, 5(1), 84–87.
Bartosiewicz, B., Pielesiak, I. (2010). Relacje małe miasto – metropolia w świetle powiązań przestrzennych. In: M.J. Nowak, T. Skotarczak (eds.), Zarządzanie miastem. Studium ekonomiczne i organizacyjne. Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu, 91–114.
Bartosiewicz, B., Marszał, T. (eds.). (2011). Gospodarka małych miast. Z perspektywy 20 lat transformacji. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Bogdański, M. (2019). Ewolucja bazy ekonomicznej małych miast wybranych województw. Zarządzanie Publiczne, 1, 149–170.
Chojnicki, Z. (1990). The anatomy of the crisis of the Polish economy. Regional and Local Studies, 5, 55–88.
Dej, M. (ed.). (2016). Rozwój gospodarczy. Raport o stanie polskich miast 2016. Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
Domański, B. (2001). Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.
Domański, B. (2008). Rozwój polskich metropolii a regiony peryferyjne. Bezpowrotna separacja czy współzależność rozwoju? Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 120, 135–143.
Domański, B., Gwosdz, K. (eds). (2005). Dziesięć lat doświadczeń pierwszej polskiej specjalnej strefy ekonomicznej. Mielec 1995–2005. Kraków; Mielec: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dorocki, S., Jastrzębski, J.P. (2012). Regionalne zróżnicowanie rozwoju biotechnologii w Europie. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 20, 67–94.
Dorocki, S., Boguś, M., Jastrzębski, J.P. (2014). Rozwój biotechnologii w miastach wybranych krajów Unii Europejskiej. Studia Miejskie, 13, 107–119.
Dziewoński, K. (1967). Teoria regionu ekonomicznego. Przegląd Geograficzny, 39(1), 33–50.
Dziewoński, K., Jerczyński, M. (1971). Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast. Prace Geograficzne. Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 87.
Gereffi, G. (1996). Global commodity chains. New forms of coordination and control among nations and firms in international industries. Competition & Change, 1, 427–439.
Gereffi, G. (1999). A commodity chains framework for analyzing global industries. Institute of Development Studies, 8(12), 1–9.
Gereffi, G., Humprey, J., Kaplinsky, R., Sturgeon, T. (2001). Globalization, value chains and development. IDS Bulletin, 32(3), 1–8.
Gorzelak, G., Smętkowski, M. (2005). Rozwój metropolii w gospodarce informacyjnej. Znaczenie układu globalnego i regionalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 2.
GUS. (2019). Nauka i technika w 2017 r., Analizy statystyczne GUS. Warszawa: GUS; Szczecin: US.
Hudson, R. (1994). Institutional change, cultural transformation, and economic regeneration. Myths and realities from Europe’s old industrial areas. In: A. Amin, N. Thrift (eds.) Globalization, institutions, and regional development in Europe. Oxford: Oxford University Press, 1–22.
Isard, W. (1965). Metody analizy regionalnej. Wprowadzenie do nauki o regionach. Warszawa: PWN.
Jerczyński, M. (1973). Zagadnienia specjalizacji bazy ekonomicznej większych miast w Polsce. Prace Geograficzne. Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 97.
Kłosowski, F. (2003). Baza ekonomiczna polskiej części Euroregionu Śląsk Cieszyński. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2136, 90–113.
Kłosowski, F. (2006). Sektor usług w gospodarce regionu tradycyjnego w warunkach transformacji i restrukturyzacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Knapik, W. (2010). Zmiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego w latach 2000–2008. In: M. Wójcik (ed.). Studia nad bazą ekonomiczną i rynkiem pracy w województwie łódzkim. Nowy Sącz: Karpacki Instytut Rozwoju Regionalnego; Łódź: Zakład Geografii Regionalnej i Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, 22–56.
Koncepcja Strategii Rozwoju Makroregionu Polski Centralnej 2030. (2014). Łódź: Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego; Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego.
Krzysztofik, R., Tkocz, M., Spórna, T., Kantor-Pietraga, I. (2016). Some Dilemmas of post-Industrialism in a Region of Traditional Industry. The Case of the Katowice Conurbation, Poland. Moravian Geographical Reports, 23(4), 54–63.
Krzysztofik, R., Szmytkie, R. (2018). Procesy depopulacji w Polsce w świetle zmian bazy ekonomicznej miast. Przegląd Geograficzny, 90(2), 309–329.
Kubejko-Polańska, E. (2013). Wielkość, struktura oraz stopień dywersyfikacji bazy ekonomicznej małych miast monofunkcyjnych województwa podkarpackiego. Studia Ekonomiczne. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 144, 62–79.
Kwiatek-Sołtys, A., Wiedermann, K., Mainet, H., Edouard, J.-Ch. (2014). The Role of Industry in Satellite Towns of Polish and French Metropolitan Areas – Case Study of Myślenice and Issoire. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 25, 194–211.
Lamprecht, M. (2011). Przekształcenia funkcjonalne terenów o genezie przemysłowej w małych miastach Polski Środkowej. In: B. Bartosiewicz, T. Marszał (eds.), Gospodarka małych miast. Z perspektywy 20 lat transformacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 9–26.
Marczyńska-Witczak, E. (2001). Procesy dezindustrializacji przestrzennej w latach dziewięćdziesiątych na przykładzie Łodzi. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 2, 41–48.
Marczyńska-Witczak, E., Piech, M. (1998). Potencjał przemysłowy i jego przemiany w okresie transformacji gospodarczej. In: A. Werwicki (ed.), Transformacja społeczno-ekonomiczna Polski Środkowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 187–210.
Marszał, T., May, J. (2002). Adaptation Processes in Polish Industry in Conditions of the Market Economy, as Exemplified by the City of Łódź. Studia Regionalia, 10, 321–340.
Matczak, A. (2011). Zmiany w strukturze funkcjonalnej małych miast w regionie łódzkim w latach 1973–2007. „Stare i Nowe” Problemy Badawcze w Geografii Społeczno-Ekonomicznej, 2, 63–75.
Matczak, A., Szymańska, D. (2000). Baza ekonomiczna małych miast powiatowych w świetle pomiarów bezpośrednich. Studium porównawcze Brodnicy i Łasku. In: J. Słodczyk (ed.), Społeczne, gospodarcze i przestrzenne przeobrażenia miast. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 95–113.
May, J. (2020). Zmiany struktury funkcjonalno-przestrzennej systemu miast województwa łódzkiego w latach 2009–2017 [Unpublished doctoral dissertation]. Kraków: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego.
Mills, E.S., Hamilton B.W. (1984). Urban Economics (3rd ed.). Glenview, IL: Scott, Foresman and Co.
Parysek, J.J. (1992a). Dobrodziejstwo inwentarza, czyli jak zrestrukturyzować przemysł Polski. In: Z. Zioło (eds.), Geografia przemysłu w warunkach nowego systemu gospodarowania. Kraków; Warszawa: Komisja Geografii Przemysłu PTG; Wydawnictwo Naukowe WSP.
Parysek, J.J. (1992b). Polski przemysł a nowe warunki społeczno-ustrojowe. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 159 , 75–88.
Pownall, L.I. (1953). The functions of New Zealand towns. Annals of the Association of American Geographers, 43(4), 332–350.
Rachwał, T., Wiedermann, K., Kilar, W. (2008a). Changes in Differentiation of Polish Regions’ Industrial Potential within the European Union. In: New Functions of Rural and Industrial Space in Central and Eastern Europe. Warszawa: IGiPZ PAN (Europa XXI, 17), 145–158.
Rachwał, T., Wiedermann, K., Kilar, W. (2008b). Wydajność i koszty pracy jako czynniki konkurencyjności przemysłu regionów Polski w Unii Europejskiej w ujęciu regionalnym. In: D. Ilnicki, K. Janc (eds.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych „Europa bez granic – nowe wyzwania”. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego (Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 3), 79–89.
Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Łódzkiego LORIS 2030. (2013). Łódź: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014–2020 (RPO WŁ 2014–2020). (2014). Łódź: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego.
Riley R.C., Tkocz, M. (1998). Coal mining in Upper Silesia under communism and capitalism. European Urban and Regional Studies, 5(3), 217–235.
Rykiel, Z. (1991). Rozwój regionów stykowych w teorii i w badaniach empirycznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN (Prace Habilitacyjne. Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania).
Rykiel, Z. (2001). Krytyka teorii regionu społeczno-ekonomicznego. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania.
Shapiro, A.C., Sarin, A. (2008). Foundations of Multinational Financial Management. Hoboken: John Wiley & Sons.
Smętkowski, M., Jałowiecki, B., Gorzelak, G. (2008). Obszary metropolitalne w Polsce. Problemy rozwojowe i delimitacja. Warszawa: Uniwersytet Warszawski (Raporty i analizy EUROREG). Retrieved from: http://www.euroreg.uw.edu.pl/pl/publikacje,obszary-metropolitalne-w-polsce-problemy-rozwojowe-i-delimitacja
Sokołowski, D. (2008). Baza ekonomiczna większych miast w Polsce w okresie transformacji systemowej. Przegląd Geograficzny, 80(2), 245–266.
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020. (2013). Łódź: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego.
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030+. (2020). Łódź: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego.
Stryjakiewicz, T. (1999). Adaptacja przestrzenna przemysłu w Polsce w warunkach transformacji. Poznań: Wydaw. Naukowe UAM (Seria Geografia. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 61).
Stiglitz, J.E. (2006). Making Globalization World. New York: W.W. Norton & Company.
Suliborski, A. (1992). Geneza procesów przemian funkcji i struktury funkcjonalnej Łodzi. Kronika Miasta Łodzi, 1.
Suliborski, A. (2000). Zmiany funkcji i struktury funkcjonalnej Łodzi oraz ich wpływ na formowanie się regionu Polski Środkowej (województwa łódzkiego). In: P. Čuka (ed.), Geografické problemy teritoriálnych a administrativnych systémov. Banská Bystrica: Matej Bel Univ. (Acta Universitatis Matthiae Belii, Geografické Študié. Fakulta Prirodnych Vied. Katedra Geografie), 88–98.
Suliborski, A. (2001). Problemy i kierunki rozwoju miejskiej sieci osadniczej województwa łódzkiego. In: A. Jewtuchowicz (ed.), Strategiczne problemy rozwoju regionów w procesie integracji europejskiej. Łódź: Zakład Ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, 106–115.
Suliborski, A. (2002). Funkcjonalna przemiana i integracja systemu miast w regionie łódzkim. In: A. Jewtuchowicz, A. Suliborski (eds.), Struktury i procesy kształtujące łódzki region społeczno-gospodarczy. Łódź: Zakład Ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, 168–211.
Suliborski, A. (2010). Funkcjonalizm w polskiej geografii miast. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Suliborski, A., Walkiewicz, D., Wójcik, M. (2009). Funkcje aglomeracji łódzkiej w systemie osadniczym kraju i regionu. In: W. Maik (ed.), Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problemy rozwoju, przekształceń strukturalnych i funkcjonowania. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, 21–39.
Śleszyński, P. (2007). Gospodarcze funkcje kontrolne w przestrzeni Polski. Prace Geograficzne. Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 213.
Śleszyński, P. (2017). Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Przegląd Geograficzny, 89(4), 565–593.
Śleszyński, P., Komornicki, T., Rosik, P., Duma, P., Goliszek, S., Kubiak, Ł., Wiśniewski, R., Guzik, R., Fiedeń, Ł., Kocaj, A., Kołoś, A., Wiedermann, K. (2019). Relacje funkcjonalno-przestrzenne między ośrodkami miejskimi i ich otoczeniem. Raport Syntetyczny. Gdańsk: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Śleszyński, P., Wiedermann, K. (2020). Studium szacunku liczby i struktury pracujących oraz bazy ekonomicznej miast w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 34(4), 184–205.
Tkocz, M. (2001). Restrukturyzacja przemysłu regionu tradycyjnego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Tkocz, M. (2006). Efekty restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego [Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society], 9, 28–39.
Walkiewicz, D. (2001). Przemysł. In: S. Liszewski (ed.), Zarys monografii województwa łódzkiego. Funkcja regionalna Łodzi i jej rola w kształtowaniu województwa. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 251–278.
Walkiewicz, D. (2010). Baza ekonomiczna miast województwa łódzkiego w pracach łódzkiego ośrodka geograficznego. In: M. Wójcik (ed.), Studia nad bazą ekonomiczną miast i rynkiem pracy w województwie łódzkim. Nowy Sącz: Karpacki Instytut Rozwoju Regionalnego; Łódź: Zakład Geografii Regionalnej i Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, 10–21.
Wiedermann, K. (2015). The Role of Industry in the Labour Market of Small Towns. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica, 8, 67–79.
Wiedermann, K. (2016). Współczesne modele uprzemysłowienia a kształtowanie się struktur społecznych i gospodarczych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Wójcik, M. (ed.). (2010). Studia nad bazą ekonomiczną miast i rynkiem pracy w województwie łódzkim. Nowy Sącz: Karpacki Instytut Rozwoju Regionalnego; Łódź: Zakład Geografii Regionalnej i Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego.
Zarówna, M. (2017). Baza ekonomiczna powiatów województwa dolnośląskiego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 477, 326–335.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
