Zmiany struktury sektora usług w Polsce w latach 1995–2012
DOI:
https://doi.org/10.24917/20801653.292.6Słowa kluczowe:
Polska, rozwój, sektor usług, usługi dla biznesu, usługi oparte na wiedzyAbstrakt
Obecny poziom rozwoju sektora usług w Polsce jest przede wszystkim konsekwencją uwarunkowań politycznych i gospodarczych, jakie istniały w państwie w ostatnich dziesięcioleciach. W okresie realnego socjalizmu polityka społeczno-gospodarcza ukierunkowana była na rozwój przemysłu. Udział zatrudnionych w usługach w latach osiemdziesiątych był w porównaniu z rozwiniętymi krajami europejskimi znacznie niższy. Dopiero zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze zapoczątkowane w Polsce w 1989 roku stworzyły podstawy do bardziej dynamicznego rozwoju tego sektora. Lata dziewięćdziesiąte charakteryzowały się szybkim wzrostem zatrudnienia w działalności usługowej. W latach 1990-2011 udział pracujących w tym sektorze zwiększył się z 37% do 55%. Wzrastał także udział sektora w wytwarzaniu wartości dodanej brutto. Rozwój sektora usług był zróżnicowany regionalnie - wysoką dynamiką cechowały się województwa z dużymi aglomeracjami miejskimi: mazowieckie, wielkopolskie, małopolskie. Celem artykułu jest prezentacja przemian zachodzących w sektorze usług w Polsce na tle innych państw Europy, a także charakterystyka zróżnicowania przestrzennego tego procesu w Polsce w ujęciu regionalnym. Analiza zmian strukturalnych zostanie przeprowadzona w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności 2004 i 2007, na podstawie danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Dynamicznemu rozwojowi usług, jaki następuje w Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych, towarzyszą przemiany związane ze strukturą sektora usług. Zmiany w strukturze sektora usług polegają na zmianach udziału poszczególnych rodzajów usług w sektorze trzecim, najczęściej analizowanych w oparciu o miernik zatrudnienia i udział w tworzeniu WDB. Analiza zachodzących zmian prowadzi do wniosku, że coraz większego znaczenia w sektorze usług nabierają usługi wyspecjalizowane, wymagające zatrudnienia pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych, wśród nich usługi o wysokim nasyceniu wiedzą, oraz grupa usług dla producentów i dla biznesu. Nabierają one dodatkowo jeszcze większego znaczenia w związku z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy.
Downloads
Metrics
Bibliografia
Bank Danych Lokalnych GUS (2014). Pozyskano z www.stat.gov.pl.
Chojnicki, Z. (1999). Region w ujęciu geograficzno-systemowym. W: Z. Chojnicki (red.). Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 327–353.
Clark, C. (1940). The Conditions of Economic Progress. Londyn: Macmillan.
Cyrek, M. (2008). Poziom rozwoju sektora usług w Polsce w układzie międzywojewódzkim, W: A. Pana siuk, K. Rogoziński (red.). Usługi w Polsce – nauka, dydaktyka i praktyka wobec wyzwań przyszłości. Tom 1. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 497. Ekonomiczne Problemy Usług, 20, 239–245.
Dzieciuchowicz, J. (2005). Usługi rynkowe w Łodzi w dobie transformacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Eurostat (2014). Pozyskano z http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.
Fisher, A.G.B. (1935). The Clash of Progress and Security. Londyn: Macmillan.
Flejterski, S., Panasiuk, A., Perenc, J., Rosa, G. (2005). Współczesna ekonomika usług. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fourastié, J. (1969). Die grosse Hoffnung des zwanzigsten Jahrhunderts. Kolonia: BundVerlag.
Giarini, O. (1986). Coming of the Service Economy. Science and Public Policy, 13(4).
Guzik, R., Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A. (2001). Regionalne zróżnicowanie usług dla biznesu w województwie małopolskim. Folia Geographica, Series Oeconomica, XXXI–XXXII, 161–177.
Ilnicki, D. (2003). Wyznaczniki współczesnych przekształceń w sferze usług nowych a poziom rozwoju gospodarczego. W: H. Rogacki (red.). Problemy interpretacji wyników metod badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 295–309.
Ilnicki, D. (2009). Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju usług w Polsce. Teoretyczne i praktyczne uwarunkowania badań. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 11.
Kabaj, M.(1972). Elementy pełnego racjonalnego zatrudnienia w gospodarce socjalistycznej. Warszawa: KIW.
Katouzian, M.A. (1970). The Development of the Service Sector: A New Approach. Economic Papers, 22, 362–382.
Kawa, M. (2010). Tendencje zmian zatrudnienia w sektorze usług w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. W: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Spójność społeczno-ekonomiczna a modernizacja gospodarki,17. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 413–422.
Kłosiński, F. (1997a). Usługi w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Handel Wewnętrzny, 1, 51–54. Kłosiński, F. (1997b). Rozwój wybranych usług w kontekście integracji Polski z Unią Europejską.Handel Wewnętrzny, 2, 13–18.
Kłosiński, F. (1997c). Sektor usług w gospodarce światowej. Handel Wewnętrzny, 4–5, 76–79. Kłosiński, F. (1999). Analiza i ocena zmian strukturalnych w sektorze usług w okresie transformacjisystemowej w Polsce. Working Papers, 2. Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk.
Kłosiński, K.(2000). Zmiany w strukturze wytwarzania usług rynkowych w latach 1990–1998. W: A. Lipowski (red.). Struktura gospodarki transformującej się. Polska 1990–1998 i projekcja do 2010. Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, 175–209.
Kłosiński, K. (2003). Sektor usług w Unii Europejskiej. W: Rynek i Konsumpcja. Raporty z badań – rok 2005. Warszawa: Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, 203–212.
Kłosiński, K. (2006). Sektor usług w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego. W: Rynek i Konsumpcja. Raporty z badań – rok 2005. Warszawa: Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, 237–252.
Kłosiński, K. (2009). Międzynarodowy rynek usług. W: K.A. Kłosiński (red.), Usługi w gospodarce światowej. Warszawa: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, 5–10.
Kłosiński, K. (2011). Światowy rynek usług w początkach XXI wieku. Warszawa: Polskie WydawnictwoEkonomiczne.
Kłosiński, K., Masłowski, A. (2005). Globalizacja sektora usług w Polsce. Warszawa: PolskieWydawnictwo Ekonomiczne.
Kłosowski, F. (2002a). Wybrane zagadnienia rozwoju usług w Polsce po 1989 r. CzasopismoGeograficzne, 4(73), 325–338.
Kłosowski, F. (2002b). Globalizacja usług w Polsce. W: B. Miszewska, M. Furmankiewicz (red.).Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, t. VI, Rozwój regionalny i lokalny a proces globalizacji, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 147–160.
Kłosowski, F. (2003). Zmiany w strukturze usług miast regionu górnośląskiego. W: A.T. Jankowski,M. Rzętała (red.). Problemy geoekologiczne górnośląsko-ostrawskiego regionu przemysłowego. Sosnowiec: Uniwersytet Śląski, 72–82.
Kłosowski, F. (2006). Sektor usług w gospodarce regionu tradycyjnego w warunkach transformacji i restrukturyzacji – przykład konurbacji katowickiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kwiatkowski, E. (1980). Teoria trzech sektorów gospodarki. Prezentacja i próba oceny. Warszawa:PWN.
Malina, A. (2006). Analiza zmian struktury zatrudnienia w Polsce w porównaniu z krajami UniiEuropejskiej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 726, 5–21.
Menz, L. (1965). Der Tertiare Sektor. Zurich: Polygraphischer.
Nicholls, R. (2001). Przekształcenia w sektorze usług w Polsce w perspektywie europejskiej. W: K.Rogoziński (red.). Transformacja w usługach. Sektor usług w Polsce w latach 1990–1999. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 9, 11–28.
Nowosielska, E. (1994). Sfera usług w badaniach geograficznych: główne tendencje rozwojowe ostatniego dwudziestolecia i aktualne problemy badawcze, Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 22.
Rogoziński, K. (1993). Usługi rynkowe. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej. Rogoziński, K. (2001). Deregulacja w sektorze usług. W: K. Rogoziński (red.). Transformacja w usługach. Sektor usług w Polsce w latach 1990–1999. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 9, 176–179.
Rogoziński, K. (2004). Innowacyjność i nowa taksonomia usług. Wiadomości Statystyczne, 4, 43–55.
Runge, J. (2007). Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej – elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Werwicki, A. (1998). Zmiany paradygmatu geografii usług. Przegląd Geograficzny,70, 3–4.
Węgrzyn, G. (2011). Miejsce i rola usług w gospodarce opartej na wiedzy. W: G. Musiał, R. Żelazny (red.).Przegląd wybranych zagadnień rozwoju ekonomiczno-społecznego. Studia Ekonomiczne, 79.
Zajdel, M. (2006). Przemiany trójsektorowej struktury zatrudnienia w Polsce w kontekście integracjiz Unią Europejską. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 206.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
